अध्ययनविनाको पानी जहाज भन्दै प्रधानमन्त्री ओलीलाई विज्ञले दिए यस्तो चुनौति

पानीजहाज र रेल नेपालीको सपना बनेको छ । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले समेत बारम्बार पानीजहाज आउने रट लगाइरहनुभएको छ । सरकारले योसम्बन्धी कार्यालय स्थापना गरिसक्यो । कर्मचारीको दरबन्दी भइसक्यो तर विज्ञहरू भने नेपालमा पानीजहाज ल्याउन भौगोलिक र राजनीतिक समस्या देख्छन् ।

नेपालमा जल र रेल यातायातको विषयमा कुरा चल्न थालेको केही वर्ष भयो । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले यसलाई आफ्नो प्रतिष्ठाको विषय नै बनाएका छन् । प्रधानमन्त्री ओलीले गत पुस १६ गतेदेखि कोसी नदीमा पानीजहाज चल्ने भन्दै त्यसमा यात्रा गर्न निम्तो दिएका थिए । पुस १६ गते पानीजहाज चल्ने नभएपछि उनको आलोचना भएको थियो ।

त्यसललत्तै सरकारले पानीजहाजका लागि छुट्टै कम्पनी खोल्ने निर्णय गरिसकेको छ । त्यसका लागि १६ कर्मचारीको दरबन्दीसमेत स्वीकृत भइसकेको छ । भारतीय पक्षको विशेषज्ञ टोलीले नेपालतर्फ कोशी तथा नारायणी नदीमा जल यातायातको स्थलगत अध्ययन गरी दुवै पक्षबीच छलफल गर्ने सहमति भइसकेको भौतिक पूवाधार तथा यातायात मन्त्रालयका सहसचिव सापकोटाको दाबी छ ।

तर जल यातायातका विषयमा अध्ययन गर्दै आएका विश्लेषक अरुण सुवेदी नेपालमा पानीजहाज मौसमी बोली भएको तर्क गर्छन् । भौगोलिक तथा राजनीतिक कारणले पनि नेपालका नदीमा पानीजहाजको सम्भावना नै नभएको उनको भनाइ छ । राष्ट्रवादको रट लगाए पनि भएका कुनै साधन स्रोतको उपयोग नगरी भारतमाथिको जल र्निभरता बढाउँदै लगिएको छ ।

कोशीमा पानीजहाज चलाउन उच्च बाँधनिर्माण गरी बर्खाको पानी जम्मा गर्नुपर्ने हुन्छ । जब पानीको आयात घट्छ तब नदीमा उच्च बाँध बनाएर पानीको स्क्यान गर्नुपर्ने हुन्छ तर राजनीतिक कारण कोशी नदीमा उच्च बाँध बनाउने अवस्था नै छैन ।

सरकारले नेपालमा पानीजहाज सम्भव भएको कार्यालयसमेत स्थापना गरिसकेको छ । तर विज्ञहरू भने यसको सम्भावना नरहेको बताउँछन् । आखिर के हो त पानीजहाजको प्रसंग ? सरकारले यो विषयमा सबै नेपालीलाई प्रष्ट पार्नुपर्छ । पानीजहाज र रेलजस्ता जनतालाई अल्मल्याउने विषय बन्नु हुँदैन ।